Προσανατολισμός - Γυρεύοντας τον σωστό δρόμο! Κύριο

Όταν ήμουν παιδί, σε ηλικία δημοτικού, με διακατείχε μία μανία εξερεύνησης και γι’ αυτό κάθε φορά που έβλεπα χάρτες φανταζόμουν τον εαυτό μου ως άλλο Κολόμβο, έτοιμο να ανακαλύψει μια νέα ήπειρο. Φυσικά, είχαν παραλείψει να μου πούνε πως όλες οι ήπειροι είχαν ανακαλυφθεί καθώς και τον τρόπο που θα κατάφερνα να διαβάσω έναν χάρτη για να βρω αρχικά τη θέση μου και την πορεία μου έπειτα. Αρκετά χρόνια αργότερα μπήκε στη ζωή μου το ορεινό τρέξιμο και το πάθος μου για εξερεύνηση ξαναφούντωσε! Βέβαια αν και γνώριζα ότι δεν υπήρχε κάτι νέο να ανακαλύψω, ακόμα δεν είχα καταφέρει να μάθω πώς να προσδιορίζω τη θέση μου πάνω στο χάρτη και να επιλέγω την πορεία που θέλω να ακολουθήσω. Όσο για την πυξίδα, ήταν σαν να είχα ρολόι αλλά να μην ήξερα να διαβάζω την ώρα!


Διαβάζοντας, λοιπόν, το άρθρο του φίλου Τάκη Τσογκαράκη που αναφερόταν στο νέο χάρτη, των εκδόσεων Terrain, της Πάρνηθας πριν από κάποιες μέρες, αποφάσισα να “ξεσκονίσω” ξανά τις γνώσεις μου πάνω στους χάρτες και τις πυξίδες. Όσα γνωρίζω για τον προσανατολισμό οφείλονται στα μαθήματα ιστιοπλοΐας, που παρακολουθούσα όσο έμενα στην Πάτρα, αλλά και σε ένα σχετικό σεμινάριο που είχε διοργανώσει η Ελληνική Ομάδα Διάσωσης το 2013 χωρίς κόστος, τα μέλη της Κοζάνης συγκεκριμένα, και το οποίο ονομαζόταν «Προσανατολισμός με GPS, χρήση πυξίδας – Ασφάλεια στο βουνό».




Πρωτίστως θα πρέπει να σας πω ότι οι ναυτικοί χάρτες έχουν διαφορές σε σχέση με τους πεζοπορικούς ή τους τοπογραφικούς. Αυτή ίσως που θα προσέξετε, κρατώντας έναν πεζοπορικό και ένα ναυτικό χάρτη δίπλα δίπλα, είναι το λεγόμενο “Ανεμολόγιο” το οποίο υπάρχει μόνο στους ναυτικούς χάρτες. Το τελευταίο, με απλά λόγια, είναι ένας κύκλος, συνήθως σε κάποια γωνία του χάρτη, που αναπαριστά τον ορίζοντα, χωρισμένος σε 4 τεταρτημόρια και 360ο μοίρες. Πάνω του αναγράφεται το έτος που σχεδιάστηκε ο ναυτικός χάρτης καθώς και η απόκλιση, τη χρονιά εκείνη,του Μαγνητικού Βορρά από τον Αληθή Βορρά και αν αυτή αυξάνεται ή μειώνεται κάθε χρόνο. Ο υπολογισμός της σωστής πορείας στη θάλασσα προκύπτει από έναν μαθηματικό τύπο τον οποίο, ευτυχώς για εσάς, δεν θα αναλύσω αφού απλούστατα δεν νοείται τρέξιμο στη θάλασσα, εκτός βέβαια και αν είσαι ο «Μεγάλος» από ψηλά… Οι πεζοπορικοί χάρτες, λοιπόν, είναι απλούστεροι από τους ναυτικούς, ωστόσο αν δεν γνωρίζουμε πώς να τους διαβάζουμε είναι άχρηστοι!


Στο εξώφυλλο ενός πεζοπορικού χάρτη συνήθως αναγράφεται το μέρος που απεικονίζει ο χάρτης καθώς και η κλίμακα με βάση την οποία σχεδιάστηκε. Η κλίμακα μας δίνει μια πάρα πολύ σημαντική πληροφορία, τη σχέση μια απόστασης στο χάρτη με την πραγματική απόσταση στο βουνό. Για παράδειγμα, στο χάρτη μας η κλίμακα είναι 1:35.000 (ένα προς τριάντα πέντε χιλιάδες) και σημαίνει ότι ένα εκατοστό στο χάρτη είναι ίσο με 35.000 εκατοστά στην πραγματικότητα ή με 350 μέτρα, κάνοντας τη σχετική διαίρεση. Αυτό σημαίνει ότι 3 εκατοστά απόσταση στο χάρτη μας είναι κάτι παραπάνω από χιλιόμετρο στην πραγματικότητα.




Άλλες φορές πάλι η κλίμακα ορίζεται από ένα ευθύγραμμο τμήμα, χωρισμένο με τη σειρά του σε μικρότερα, καθένα από τα οποία αντιστοιχεί σε μια συγκεκριμένη απόσταση με βάση τις πληροφορίες του σχεδιαστή του χάρτη, για παράδειγμα 1 χλμ., 10 χλμ. ή 20 χλμ. και ούτω καθεξής, αυτού του είδους η κλίμακα ονομάζεται γραφική. Στην περίπτωση αυτή απλά μετράμε την απόσταση στο χάρτη με το υποδεκάμετρο και στη συνέχεια φέρνουμε το χάρακα κοντά στην κλίμακα. Ή μπορούμε να μετρήσουμε πρώτα με το χάρακα την απόσταση ενός ευθύγραμμου τμήματος και μετά να ξεκινήσουμε να μετράμε αποστάσεις επάνω στο χάρτη μας. Για παράδειγμα, ένα ευθύγραμμο τμήμα της κλίμακας που ορίζεται ως 3χλμ. είναι στο χάρακα 1 εκατοστό, άρα μία απόσταση 3 εκατοστών στο χάρτη είναι στην πραγματικότητα 9χλμ., καλό ε;


Θα με ρωτήσετε τώρα “Ρε Χάρη, δηλαδή πρέπει να κουβαλάω και τους χάρακές μου κάθε φορά που πάω για τρέξιμο ή πεζοπορία;”. Φυσικά και όχι! Οι περισσότερες πυξίδες έχουν στις πλευρές τους υποδιαιρέσεις του μέτρου, της ίντσας ή και του μιλίου άρα η ζωή μας γίνεται αυτόματα ευκολότερη! Αν τύχει πάλι και η δική σας είναι σκέτη μπορείτε, από πριν, με έναν μαρκαδόρο να βάψετε ένα μέρος από το κορδόνι σας το οποίο θα αντιστοιχεί σε κάποια συγκεκριμένη απόσταση, π.χ. 1 εκατοστό. Προσοχή καλύτερα να χρησιμοποιήσετε ανεξίτηλο μαρκαδόρο! Το καλό με το κορδόνι είναι πως λυγίζει και δεν είναι άκαμπτο σαν το χάρακα, οπότε μπορείτε πιο εύκολα να μετρήσετε ένα γεμάτο καμπύλες μονοπάτι που έχετε σχεδιάσει στο χάρτη σας.





Ξεδιπλώνοντας, λοιπόν, το χάρτη θα παρατηρήσουμε σε κάποια γωνία του ένα πινακάκι. Είναι το λεγόμενο “Υπόμνημα”, εξίσου σημαντικό με την κλίμακα του χάρτη διότι εκεί υπάρχουν όλες οι υπόλοιπες πληροφορίες για να διαβάσουμε και να κατανοήσουμε το χάρτη μας. Για παράδειγμα υπάρχει επεξήγηση του κάθε σχήματος και σχεδίου που θα βρούμε στο χάρτη αλλά και των χρωμάτων με βάση τα οποία αυτός είναι σχεδιασμένος. Αρκετές φορές θα υπάρχουν και πρόσθετες πληροφορίες σχετικά με τα μονοπάτια ή τις πεζοπορικές διαδρομές που είναι στο χάρτη, όπως αρχή – τέλος του μονοπατιού, συνολικό μήκος, υψομετρικές διαφορές και άλλα πολλά. Ένας μαθηματικός μου στο Λύκειο συνήθιζε να λέει πως κάθε πρόβλημα μας δίνει όλα τα στοιχεία που χρειαζόμαστε για να το λύσουμε, το ίδιο συμβαίνει και με τους χάρτες, μας παρέχουν όλα αυτά που χρειαζόμαστε για να τους κατανοήσουμε πλήρως και να βρούμε το δρόμο μας!

 



 Παρατηρώντας το χάρτη μας διακρίνουμε ότι εκτός από τις ονομασίες από χωριά, τοπωνύμια, κορυφές και άλλα υπάρχουν πάρα πολλές καμπύλες που δεν είναι μονοπάτια, χωματόδρομοι ή δρόμοι. Αυτές είναι οι “Ισοϋψείς καμπύλες” και όπως μπορείτε να μαντέψετε παίζουν εξίσου σημαντικό ρόλο για να διαβάσουμε ένα χάρτη. Επάνω σε κάθε ισοϋψή καμπύλη βρίσκονται σημεία που έχουν το ίδιο υψόμετρο από την επιφάνεια της θάλασσας. Παρότι, λοιπόν, ο χάρτης μας δεν είναι ανάγλυφος μπορούμε με τις καμπύλες αυτές να καταλάβουμε με μεγάλη ακρίβεια τη μορφολογία του εδάφους! Το ίδιο συμβαίνει και με τους ναυτικούς χάρτες, μόνο που εκεί οι καμπύλες αυτές ονομάζονται “Ισοβαθείς καμπύλες” και αντίστοιχα περιγράφουν τη μορφολογία του πυθμένα της θάλασσας. Η απόσταση μεταξύ δύο καμπύλων ονομάζεται “Ισοδιάσταση” και πρακτικά είναι η υψομετρική διαφορά μεταξύ των δύο καμπύλων.


Όπως ανέφερα παραπάνω, η μορφή των ισοϋψών καμπύλων περιγράφει τη μορφολογία του εδάφους. Όπου οι καμπύλες είναι κοντά μεταξύ τους τόσο πιο απότομη είναι η μορφολογία του εδάφους ενώ όσο αραιώνουν συμβαίνει το αντίθετο. Επίσης στο σημείο που οι καμπύλες σχηματίζουν ομόκεντρους κύκλους υπάρχει κορυφή η οποία όσο πιο κοντά βρίσκονται οι καμπύλες μεταξύ τους τόσο πιο μυτερή είναι. Χαρακτηριστικό είναι το σχήμα που έχουν οι ισοϋψείς καμπύλες όταν πρόκειται για χαράδρα. Στην περίπτωση αυτή σχηματίζουν το λατινικό γράμμα V και όπως πριν όσο πιο κοντά είναι η μία καμπύλη με την άλλη τόσο πιο απότομη είναι η χαράδρα! Τέλος εκεί που υπάρχει διάσελο θα παρατηρήσουμε δύο κορυφές να βρίσκονται μέσα σε άλλες ισοϋψείς καμπύλες.


Και αφού εξηγήσαμε όλα τα παραπάνω το μόνο που μένει είναι να βάλουμε πλώρη για νέες περιπέτειες! Και για να το πετύχουμε αυτό χρειαζόμαστε ένα GPS (Global Positioning System) ή απλά μια πυξίδα ώστε να βρισκόμαστε πάντα στο σωστό δρόμο! Αν και θα ασχοληθούμε με τη χρήση της πυξίδας θα σας πω μερικά πράγματα για τα GPSπου θεωρώ ότι έχουν αρκετή σημασία. Είναι πολύ σημαντική η μορφή των συντεταγμένων που θα εισάγουμε στο GPS μας διότι παίζει μεγάλο ρόλο στην απόκλιση που θα έχουμε! Η θέση που βρισκόμαστε κάθε φορά πάνω στη γη συνοδεύεται από ένα ζεύγος συντεταγμένων (γεωγραφικό πλάτος (φ) – γεωγραφικό μήκος (λ)) το οποίο είναι μοναδικό και το οποίο δίνεται πάντα με αυτή τη σειρά, πρώτα το πλάτος και μετά το μήκος. Επειδή, λοιπόν, είναι πολύ δύσκολο να αποδοθεί η σφαιρικότητα της γης σε έναν δισδιάστατο χάρτη, για να ξεπεραστεί το πρόβλημα αυτό, υπάρχουν διάφορα συστήματα προβολής συντεταγμένων τα οποία είναι γνωστά και ως “Datum”.


Είναι αυτονόητο δε, πως η μορφή που θα εισάγουμε τις συντεταγμένες μας σε ένα GPS πρέπει να είναι ίδια με το datum που έχει χρησιμοποιήσει ο σχεδιαστής του χάρτη. Εγκυκλοπαιδικά να αναφέρω πως το πιο διαδεδομένο datum παγκοσμίως είναι το WGS84 το οποίο προκύπτει από τα αρχικά των λέξεων World Geodetic System ή Παγκόσμιο Γεωδαιτικό Σύστημα και που αναθεωρήθηκε τελευταία το 1984, ενώ στην Ελλάδα χρησιμοποιείται περισσότερο το ΕΓΣΑ87 (Ελληνικό Γεωδαιτικό Σύστημα Αναφοράς 1987) που προσαρμόζεται καλύτερα στο γεωειδές της Ελλάδας. Κατά τα άλλα αρκετές από τις λειτουργίες που υπάρχουν στα GPS χειρός είναι ίδιες με αυτές που υπάρχουν σε όλα τα νέα ρολόγια που χρησιμοποιούν GPS τεχνολογία και έχουμε για τις προπονήσεις μας, οπότε και ‘σεις τις γνωρίζετε αρκετά καλά. Περισσότερα για τη χρήση των συσκευών GPS μπορείτε να διαβάσετε εδώ, σε ένα παλιό άρθρο του Λάζαρου Ρήγου που είχε δημοσιευτεί το 2002.



 

Στο ΕΓΣΑ87 οι συντεταγμένες δίνονται με τη μορφή μέτρων και όχι μοιρών όπως έχουμε συνηθίσει. Στην περίπτωση αυτή στη κατεύθυνση Νότος – Βορράς (άξονας Υ) το μηδέν αντιστοιχεί στον ισημερινό, ενώ στην κατεύθυνση Δύση – Ανατολή (άξονας Χ) ο κεντρικός μεσημβρινός έχει τη τιμή 500.000.


Το πιο σύνηθες είναι όμως η μορφή των συντεταγμένων να είναι ως εξής: N56ο 16’28” (μοίρες, λεπτά, δευτερόλεπτα) ή N 56ο 16.5239 (μοίρες, λεπτά, λεπτά σε δεκαδική μορφή). Για να γίνουν όλα πιο κατανοητά πρέπει να σας πω ότι κάθε μοίρα είναι χωρισμένη σε 60’ και κάθε λεπτό σε 60” αντίστοιχα, επίσης κάθε λεπτό μπορεί να είναι χωρισμένο και σε 1000 χιλιοστά, παρέχοντας έτσι μεγαλύτερη ακρίβεια στην εύρεση ενός στίγματος. Έχοντας κατά νου αυτή τη σχέση, και κάνοντας τις σχετικές πράξεις (πολλαπλασιασμούς, διαιρέσεις), μπορούμε να μετατρέπουμε τις συντεταγμένες  στην ίδια μορφή με αυτή του χάρτη. Για παράδειγμα οι N56ο 16’ 28” θα γίνουν [(16x60) + 28] / 3600 = 0.2744 άρα η συντεταγμένη μας θα πάρει τη μορφή N56.2744ο. Από εκεί κι έπειτα για να προσδιορίσουμε ένα στίγμα, με δοσμένες συντεταγμένες, πάνω στο χάρτη απλά μένει να φέρουμε δύο κάθετες, μία στον άξονα Χ και μία στον άξονα Y, με βάση τα στοιχεία των συντεταγμένων μας. Το σημείο τομής των δύο κάθετων είναι το στίγμα των συντεταγμένων στο χάρτη.


Όμως κάποια στιγμή οι μπαταρίες τελειώνουν ή η συσκευή μας αδυνατεί να συνδεθεί με δορυφόρο, ώστε να δώσει την ακριβή θέση μας, διότι έχουμε χωθεί αρκετά βαθιά σε κάποιο φαράγγι που η βλάστησή του τυχαίνει επίσης να οργιάζει! Τι κάνουμε τότε; Χάρτης και πυξίδα ανά χείρας και πάμε να δούμε πώς θα καταφέρουμε να αντικρίσουμε ξανά τον πολιτισμό! Ας πούμε όμως πρώτα κάποια πράγματα που πρέπει να γνωρίζουμε για τις πυξίδες και για τη χρήση τους. Το σημαντικότερο ίσως είναι το “Αζιμούθιο”. Το αζιμούθιο, λοιπόν, δεν είναι γαλλικό γλυκό αλλά είναι, με πολύ απλά λόγια, η περιεχόμενη γωνία που σχηματίζεται, μετρώντας με βάση τη φορά των δεικτών του ρολογιού (δεξιόστροφα), από δύο ευθύγραμμα τμήματα, του Βορράς – εμείς και του εμείς – σημείο που θέλουμε να πάμε. Παραπάνω είχαμε πει ότι μόνο οι ναυτικοί χάρτες έχουν ανεμολόγιο όμως ανεμολόγιο περιέχουν και οι πυξίδες και είναι ο στρόγγυλος δίσκος που γράφει τις μοίρες του ορίζοντα 0 – 360.




Έπειτα υπάρχουν δύο είδη πυξίδας, α.) οι πρισματικές όπου η μαγνητική βελόνα του Βορρά κινείται μαζί με το ανεμολόγιο και β.) οι πυξίδες με γωνιόμετρο όπου η μαγνητική βελόνα του Βορρά κινείται ξεχωριστά από το ανεμολόγιο το οποίο μπορούμε να περιστρέψουμε εμείς κατ’ επιλογή δική μας. Οι τελευταίες χρησιμοποιούνται, συνδυαστικά με κάποιο χάρτη, για την πλοήγησή μας. Επίσης, για να λειτουργήσει σωστά η πυξίδα επιβάλλεται να είναι μακριά από ηλεκτρονικές – ηλεκτρικές συσκευές καθώς και μεταλλικά αντικείμενα διότι αυτά μαγνητίζουν την περιστρεφόμενη βελόνα και τότε «…Άλλος για Χίο τράβηξε κι άλλος για Μυτιλήνη…».  Γνωρίζοντας, λοιπόν, αυτά τα λίγα, αλλά πολύ σημαντικά, μπορούμε πλέον να βρούμε το σωστό δρόμο!

 


Υπάρχουν δύο τρόποι χρήσης μιας πυξίδας. Ο πρώτος αφορά τη χρήση της χωρίς χάρτη και ο δεύτερος με χάρτη. Ας προχωρήσουμε παρακάτω για να εξηγήσουμε αναλυτικά τον τρόπο που μπορεί να κινηθεί κάποιος κάνοντας χρήση της πυξίδας. Στη δική μας περίπτωση χρησιμοποιώντας μια πυξίδα με γωνιόμετρο.


Πρώτος τρόπος – χωρίς χάρτη:

Αυτός ο τρόπος είναι αρκετά εύκολος και κατανοητός. Το μόνο που χρειαζόμαστε, εκτός βέβαια από την πυξίδα, είναι η κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθήσουμε. Έστω ότι βρισκόμαστε στη μέση ενός αχανούς δάσους και αρχίζει να νυχτώνει. Ο προσανατολισμός μας, χρησιμοποιώντας εμφανή σημεία, π.χ. η κορυφή που θέλουμε να κατακτήσουμε, ουσιαστικά παύει να υπάρχει, ξέρουμε όμως ότι η πολυπόθητη κορυφή σχηματίζει με το Βορρά γωνία 90ο μοιρών, δηλαδή βρίσκεται στην Ανατολή ή αλλιώς το αζιμούθιό της είναι 90ο μοιρών. Παίρνουμε, λοιπόν, την πυξίδα και αφού προσδιορίσουμε το Βορρά γυρίζουμε τον περιστρεφόμενο δίσκο της στο 90, δηλαδή 90ο μοίρες, έτσι ώστε το βέλος πορείας της πυξίδας να δείχνει 90. Στη συνέχεια περιστρέφουμε το σώμα μας, κρατώντας οριζόντια την πυξίδα, μέχρι το κόκκινο βέλος της, μαγνητική βελόνα, να συμπέσει με το σταθερό, ζωγραφισμένο βέλος που δείχνει το Βορρά στο ανεμολόγιο. Μόλις αυτό συμβεί,η γωνία που σχηματίζεται από τις δύο νοητές ευθείες που τέμνονται, Βορράς – εμείς και εμείς – ορίζοντας μπροστά μας, είναι 90ο μοιρών. Η πολύ δουλειά τελείωσε! Το μόνο που μένει να κάνουμε είναι να περπατήσουμε ευθεία έτσι ώστε το κόκκινο βέλος της πυξίδας και το σταθερό βέλος του ανεμολόγιου να συμπίπτουν πάντοτε. Για να γίνουν όλα ευκολότερα και να μην χρειάζεται να κοιτάμε συνεχώς την πυξίδα, αφού έχουμε προσδιορίσει την κατεύθυνση που θα ακολουθήσουμε, ψάχνουμε να βρούμε ένα εμφανές σημείο που να βρίσκεται πάνω στην πορεία μας. Όταν φτάσουμε στο σημείο αυτό επαναλαμβάνουμε ξανά την παραπάνω διαδικασία από την αρχή.


Δεύτερος τρόπος – πυξίδα και χάρτης:

Ξεδιπλώνουμε το χάρτη του Παναχαϊκού όρους (δώρο κάποιων φίλων από την Πάτρα), με κλίμακα 1:35.000, και έστω ότι βρισκόμαστε στο χωριό Άνω Καστρίτσι, περίπου 10 χλμ. απόσταση από την Πάτρα, και θέλουμε να πάμε στην περιοχή που βρίσκεται ο Μπάλας. Αφού βρήκαμε που θέλουμε να πάμε, και ξέρουμε που είμαστε, τοποθετούμε την πυξίδα μας ώστε το κέντρο της να είναι επάνω στο Άνω Καστρίτσι και το βέλος πορείας να δείχνει την περιοχή του Μπάλα. Στη συνέχεια γυρίζουμε τον περιστρεφόμενο δίσκο ώστε η σταθερή, ζωγραφισμένη βελόνα ένδειξης του Βορρά, του ανεμολόγιου, να είναι στραμμένη προς την ίδια κατεύθυνση με το Βορρά του χάρτη μας. Έπειτα σημειώνουμε τις μοίρες που ορίζει το βέλος πορείας μας πάνω στον περιστρεφόμενο δίσκο. Στη δική μας περίπτωση είναι 236 μοίρες ή αλλιώς το αζιμούθιο της περιοχής Μπάλα σε σχέση με το χωριό Άνω Καστρίτσι είναι 236 μοίρες. Τέλος, αφού γνωρίζουμε το αζιμούθιο, παίρνουμε την πυξίδα, την κρατάμε οριζόντια στην παλάμη μας, και γυρίζουμε το σώμα μας μέχρι η περιστρεφόμενη βελόνα ένδειξης του Μαγνητικού Βορρά να συμπέσει με τη σταθερή, ζωγραφισμένη βελόνα ένδειξης του Βορρά του ανεμολόγιου, ακολουθούμε δηλαδή τη διαδικασία που περιγράψαμε παραπάνω για χρήση πυξίδας χωρίς χάρτη. Κατόπιν περπατάμε ευθεία μέχρι τον Μπάλα!




Το καταλάβατε; Χαίρομαι, διότι υπάρχουν κάποια θέματα που πρέπει ακόμα να εξηγήσουμε και να αναλύσουμε. Η γη πάνω στην οποία περπατάμε, τρέχουμε ή πεζοπορούμε δεν είναι μια ευθεία επιφάνεια όπως η θάλασσα. Αρκετές φορές θα υπάρξουν εμπόδια τα οποία θα μας αναγκάσουν να παρεκκλίνουμε από την πορεία μας, άρα η ευθεία γραμμή που σχεδιάσαμε στο χάρτη από το Άνω Καστρίτσι ως τον Μπάλα δεν υφίσταται και είναι στην πραγματικότητα ένας συνδυασμός καμπύλων και τεθλασμένων γραμμών! Είναι, λοιπόν, πάρα πολύ σημαντικό, παράλληλα με τη χρήση του χάρτη και της πυξίδας, να ορίζουμε κάποια εμφανή σημεία ως στοιχεία αναφοράς της σωστής πορείας μας. Σε εμάς τυχαίνει η πορεία μας να περνάει ακριβώς πάνω από μία εκκλησία που βρίσκεται λίγο μετά το Άνω Καστρίτσι, σύμφωνα με το χάρτη. Κρατώντας την πυξίδα μας και κοιτώντας στο πεδίο ή στον ορίζοντα ψάχνουμε να βρούμε την εκκλησία που βρίσκεται πάνω στην πορεία που χαράξαμε. Αφού το πετύχουμε αυτό κινούμαστε προς εκείνη την κατεύθυνση ώστε στην συνέχεια να ορίσουμε ένα νέο σημείο αναφοράς. Θετικό στοιχείο που βοηθάει στον προσανατολισμό και την πλοήγησή μας, αν τύχει και συναντήσουμε εκκλησία, είναι πως το ιερό της είναι στραμμένο πάντα προς την Ανατολή!

 



Φτάνοντας στην εκκλησία μπορεί να διαπιστώσουμε ότι την πορεία μας προς Μπάλα κόβει μια πολύ απότομη πλαγιά, στο χάρτη θα τη διαπιστώσουμε από τις ισοϋψείς καμπύλες που θα είναι πολύ κοντά μεταξύ τους. Άρα αυτό που έχουμε τώρα να κάνουμε είναι να ορίσουμε μία νέα πορεία, στο  χάρτη μας, που θα ξεκινάει από την εκκλησία που βρισκόμαστε και θα πηγαίνει νότια προς Καψάλωνα για παράδειγμα. Ο τρόπος για να το πετύχουμε αυτό είναι αυτός που περιγράψαμε πιο πάνω για τη χρήση της πυξίδας σε συνδυασμό με χάρτη. Η διαφορά τώρα είναι ότι θα αναζητήσουμε το αζιμούθιο από τα Καψάλωνα σε σχέση με την εκκλησία που βρισκόμαστε. Και όπως φαντάζεστε κάπως έτσι θα φτάσουμε στην περιοχή του Μπάλα κάποια στιγμή. Για να γλυτώσουμε, λοιπόν, τη φασαρία του να ορίζουμε συνεχώς μια νέα πορεία κατά τη διάρκεια της πεζοπορίας μας, όπως παραπάνω, μελετούμε το χάρτη μας προσεκτικά και σχεδιάζουμε μια πορεία χρησιμοποιώντας όλα τα στοιχεία του χάρτη μας από πριν. Το κυριότερο στοιχείο που θα μας βοηθήσει είναι οι ισοϋψείς καμπύλες, οι οποίες θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν αραιότερες σε όλη τη διαδρομή που θα κινούμαστε. Έπειτα θα πρέπει να προσέξουμε αν υπάρχουν στην πορεία μας ποτάμια και να τα παρακάμψουμε όπου αυτό είναι δυνατό. Αν δεν γίνεται και πρέπει να τα διασχίσουμε προσπαθούμε πάλι, με βάση τις ισοϋψείς καμπύλες, να βρούμε την όχθη του ποταμού με την ευκολότερη πρόσβαση.


Ένα άλλο πρόβλημα που μπορεί επίσης να προκύψει, όταν κινούμαστε στο πεδίο, είναι να μη γνωρίζουμε που βρισκόμαστε σε σχέση με το Βορρά ώστε να πλοηγηθούμε σωστά και με ασφάλεια, δηλαδή να έχουμε χαθεί. Στην περίπτωση αυτή θα χρειαστούμε οπωσδήποτε πεζοπορικό ή τοπογραφικό χάρτη ώστε να βρούμε το αζιμούθιο του σημείου που βρισκόμαστε αρχικά, και το αζιμούθιο του προορισμού μας έπειτα. Το πρώτο που πρέπει να κάνουμε είναι να διαλέξουμε τρία διαφορετικά σημεία Α, Β, Γ στον ορίζοντα που να απέχουν αρκετά μεταξύ τους, να είναι ευδιάκριτα στο χάρτη αλλά και σε ‘μας και θα είναι καλύτερα αν βρίσκονται σε διαφορετικές κατευθύνσεις γύρω μας. Στη συνέχεια μετράμε το αζιμούθιο του σημείου Α στο πεδίο, τη θέση του δηλαδή σε σχέση με το Βορρά.Αμέσως μετά μετατρέπουμε αυτό το αζιμούθιο σε οπισθοσκόπευση, δηλαδή στην αντίθετη γωνία από αυτή που μετρήσαμε. Παράδειγμα οπισθοσκόπευσης, αζιμούθιο 45 μετατρέπεται σε αζιμούθιο 225  και άλλο ένα παράδειγμα, αζιμούθιο 350 μετατρέπεται σε αζιμούθιο 170.


Έπειτα παίρνουμε την πυξίδα και την τοποθετούμε στο χάρτη με κατεύθυνση από το Α προς τα εκεί που δείχνει η πυξίδα μας με βάση το αζιμούθιο της οπισθοσκόπευσης. Κατόπιν μετακινούμε προσεκτικά την πυξίδα μας ώστε ο Βορράς της πυξίδας (όχι η μαγνητική βελόνα του Βορρά) να συμπέσει με το Βορρά του χάρτη, με κατεύθυνση πάντα που ξεκινάει από το σημείο Α. Τέλος χρησιμοποιώντας το χάρακα ή τη μία πλευρά της πυξίδας μας τραβάμε μια ευθεία γραμμή. Την ίδια διαδικασία επαναλαμβάνουμε και για τα άλλα δύο σημεία Β και Γ, έτσι ώστε στο τέλος οι τρεις ευθείες που έχουμε χαράξει,αν τις προεκτείνουμε, να τέμνονται μεταξύ τους στο ίδιο σημείο ή να σχηματίζουν ένα μικρό τρίγωνο. Η θέση που βρισκόμαστε είναι το σημείο τομής ή το κέντρο του τριγώνου που σχηματίζεται. Η παραπάνω διαδικασία ονομάζεται “Μέθοδος του Τριγωνισμού” λόγω των τριών σημείων και του σχήματος όπως φαντάζεστε.




Αυτό που είναι εξίσου σημαντικό, για τη χρήση πυξίδας και χάρτη, και το άφησα επίτηδες για τον τέλος, είναι πως δεν πρέπει ποτέ να ξεχάσουμε πως ο χάρτης δείχνει τον Πραγματικό / Αληθή Βορρά ενώ η πυξίδα μας το Μαγνητικό Βορρά. Μεταξύ Αληθή και Μαγνητικού Βορρά υπάρχει πάντα Απόκλιση, η οποία διαφέρει ανάλογα με το μέρος που βρισκόμαστε. Για τον Ελλαδικό χώρο η Απόκλιση αυτή είναι +3 μοίρες. Άρα όταν μετράμε ένα αζιμούθιο στο πεδίο και θέλουμε να το περάσουμε στο χάρτη μας πρέπει να αφαιρέσουμε 3 μοίρες ενώ το αντίστροφο θα πράξουμε αν ορίσουμε ένα αζιμούθιο στο χάρτη και θέλουμε να το βρούμε στο χώρο, δηλαδή θα προσθέσουμε 3 μοίρες. Οι 3 μοίρες μπορεί να σας ακούγονται ασήμαντες αλλά όταν μιλάμε για χιλιόμετρα η απόκλιση είναι μεγαλύτερη! Εκεί, λοιπόν, που θα περιμέναμε να βρεθούμε μπροστά σε ένα καταπράσινο λιβάδι, αντικρίζουμε μία απότομη χαράδρα και αυτό είναι κάτι που δεν θα θέλαμε να μας συμβεί. Βέβαια το καλό με τη πεζοπορία, σε αντίθεση με την ιστιοπλοΐα, είναι πως μπορείς να διακρίνεις συνεχώς κάποια σημεία ώστε να διορθώνεις την πορεία σου ενώ αν είσαι στη μέση του Αιγαίου, εσύ και οι γλάροι, θα πρέπει να είσαι όσο το δυνατόν πιο ακριβής στις μετρήσεις σου.


Κλείνοντας θα ήθελα να αναφέρω πως στο διαδίκτυο υπάρχει πλήθος πληροφοριών από τις οποίες μπορούμε να προσδιορίσουμε το Βορρά, μέσω αστερισμών για παράδειγμα, ή άλλα σημεία του ορίζοντα και να πραγματοποιήσουμεόλες τις παραπάνω διαδικασίες που περιγράψαμε ακόμα και αν δεν έχουμε πυξίδα στην κατοχή μας.Στο μέλλον θα προσπαθήσω να συγκεντρώσω σε ένα άρθρο όσο περισσότερες πληροφορίες μπορώ σχετικά με τα παραπάνω αλλά και με κάποια στοιχεία μετεωρολογίας που πραγματικά μπορούν να σώσουν ακόμα και ζωές. Μέχρι τότε ελπίζω όλοι οι φίλοι του Αdvendure να κινούνται με ασφάλεια στα βουνά! Καλά χιλιόμετρα!



Το βίντεο που ακολουθεί θα βοηθήσει πολύ στο να κατανοήσετε καλύτερα τη χρήση της πυξίδας:

 



Λεζπουρίδης Θεοχάρης

ΕΠΟΜΕΝΟΙ ΑΓΩΝΕΣ