Αξιοποιώντας το σχήμα των οστών της Lucy και δεδομένα σχετικά με τη μυϊκή δομή των πιθήκων, οι ερευνητές κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα ψηφιακό μοντέλο των μυών των ποδιών της. Στη συνέχεια, χρησιμοποιώντας αυτές τις πληροφορίες, προσομοίωσαν το τρέξιμο των αρχαίων προγόνων μας μέσω υπολογιστικών μοντέλων. Τα αποτελέσματα της έρευνας αποκάλυψαν πως, παρόλο που η Lucy είχε τη δυνατότητα να τρέξει, το είδος της πιθανότατα δεν διέθετε τις απαραίτητες προσαρμογές για να το κάνει με ιδιαίτερη αποτελεσματικότητα.

O Καθηγητής Donald Johanson στην ιστορική ανασκαφή του 1974

Οι προσομοιώσεις εκτιμούν ότι η ανώτατη ταχύτητα τρεξίματος της Lucy έφτανε τα 4,97 μέτρα ανά δευτερόλεπτο, δηλαδή περίπου 17,9 χιλιόμετρα την ώρα. Σήμερα, ένας μέσος δρομέας μπορεί να φτάσει τα 7,9 μέτρα ανά δευτερόλεπτο, ή 28,4 χιλιόμετρα την ώρα, ενώ ο Usain Bolt έτρεξε με ταχύτητα 10,44 μέτρα ανά δευτερόλεπτο — πάνω από 37,5 χιλιόμετρα την ώρα — όταν κατέρριψε το παγκόσμιο ρεκόρ στα 100 μέτρα. Η Lucy, ωστόσο, θα κατανάλωνε έως και 2,9 φορές περισσότερη ενέργεια για να τρέξει σε σχέση με έναν σύγχρονο άνθρωπο. Ακόμα και λαμβάνοντας υπόψη τις διορθώσεις για το μικρότερο μέγεθός της, η έρευνα δείχνει ότι το τρέξιμο του είδους της ήταν πολύ πιο αργό και λιγότερο αποδοτικό από αυτό των σημερινών ανθρώπων.

Η γνώση που έχουμε αποκτήσει αποκαλύπτει ότι ο Australopithecus Afarensis, πριν από 4 εκατομμύρια χρόνια, είχε τη δυνατότητα να σταθεί όρθιος και να περπατήσει. Οι επιστήμονες είχαν επίσης καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η ανθρώπινη ικανότητα να περπατάμε και να τρέχουμε αποδοτικά σε δύο πόδια ξεκίνησε περίπου πριν από 2 εκατομμύρια χρόνια με το είδος Homo Erectus. Ωστόσο, η μελέτη της Lucy συμπλήρωσε το κενό της ενδιάμεσης χρονικής περιόδου. Το είδος μας μπορούσε να τρέχει, αλλά όχι ακόμη με την αποτελεσματικότητα και την ευκολία που χαρακτηρίζει τους σύγχρονους ανθρώπους.

Οι σύγχρονοι άνθρωποι διαθέτουν έναν ισχυρό και ελαστικό Αχίλλειο τένοντα, ο οποίος συνδέει τους μύες της γάμπας και του αστραγάλου με το οστό της φτέρνας. Αυτή η ελαστική ιδιότητα του τένοντα επιτρέπει την αποθήκευση και την απελευθέρωση ενέργειας κατά τη διάρκεια του τρεξίματος, αυξάνοντας την ταχύτητά μας και μειώνοντας την ενεργειακή κατανάλωση. Παράλληλα, οι μύες της γάμπας παίζουν καθοριστικό ρόλο, καθώς λειτουργούν σαν κινητήριος δύναμη, προωθώντας μας δυναμικά προς τα εμπρός. Η Lucy όμως είχε ύψος μόλις ένα μέτρο και πολύ μικρότερο σκελετό από εμάς, μεγαλύτερο άνω μέρος του σώματος, με μακρύτερα χέρια και κοντύτερα πόδια. Επίσης, με βάση την έρευνα, δεν είχε Αχίλλειο τένοντα και οι μύες της γάμπας της ήταν ασθενέστεροι, οπότε χρειαζόταν περισσότερη προσπάθεια για να κινηθεί γρήγορα.

Μοντέλο από τις εξομειώσεις στη μελέτη κίνησης της Lucy

Υπήρξε όμως μεγάλη βελτίωση με το πέρασμα των χιλιετιών όσο αφορά το ανθρώπινο τρέξιμο. Γιατί έγινε αυτό; Προφανώς ήταν κρίσιμο για την επιβίωση του είδους μας. Επέτρεψε στους προγόνους μας να κυνηγούν αποτελεσματικά και να επεκτείνουν την παρουσία τους στον πλανήτη.

Η μελέτη της Lucy δείχνει ότι, κατά τη διάρκεια των δύο εκατομμυρίων ετών από το Australopithecus Afarensis έως τον Homo Erectus, οι πρόγονοί μας ανέπτυξαν μακρύτερα πόδια, ανθεκτικούς Αχίλλειους τένοντες και ισχυρότερους μύες γάμπας. Μαζί, αυτά τα τρία βασικά χαρακτηριστικά συνέβαλαν στο να γίνουμε πιο ικανοί στο τρέξιμο.

Δύσκολα πάντως η Lucy θα κέρδιζε έναν μέσο άνθρωπο των ημερών μας, αλλά μας δίνει μια μοναδική ματιά σε μια εποχή όπου το ανθρώπινο είδος έκανε τα πρώτα του βήματα προς την εξερεύνηση του κόσμου και την επιβίωση σε δύσκολες συνθήκες. Αν και οι ικανότητές της στο τρέξιμο ήταν περιορισμένες, η ιστορία της αποτελεί ένα κρίσιμο κεφάλαιο στην εξελικτική μας διαδρομή. Μελετώντας την μαθαίνουμε πώς μικρές αλλαγές στο σώμα μας – από την ανάπτυξη του Αχίλλειου τένοντα μέχρι την ενδυνάμωση των μυών της γάμπας – έφεραν επανάσταση στον τρόπο που κινούμαστε. Το τρέξιμο δεν ήταν απλώς μια φυσική ικανότητα αλλά μια απαραίτητη δεξιότητα για την επιβίωση και την κυριαρχία του είδους μας στον πλανήτη.

Τέλος, η ύπαρξη της υπενθυμίζει ότι κάθε βήμα – όσο μικρό κι αν φαίνεται – είναι μια πρόοδος που οδηγεί σε κάτι μεγαλύτερο. Είναι ένας διαχρονικός συνδετικός κρίκος ανάμεσα στο παρελθόν μας και την κατανόηση του ποιοι είμαστε σήμερα και πως φτάσαμε ως εδώ.

Δημήτρης Τρουπής

To πλήρες paper της μελέτης του καθηγητή Karl T. Bates εδώ.

Με πληροφορίες από το New Scientist και το irunfar.com