Η περασμένη χρονιά, το 2011, ήταν μια χρονιά που το Ορεινό Τρέξιμο άντεξε, επιβίωσε της καταστροφικής λαίλαπας, της κρίσης την οποία έχουμε βιώσει όλοι ανεξαιρέτως. Παρόλα αυτά είχε δείξει σημάδια αν όχι ανάκαμψης, τουλάχιστον μιας ελάχιστης αλλά τουλάχιστον σταθερά ανοδικής πορείας.

Το φαινόμενο που ζήσαμε όμως φέτος ξεπέρασε κάθε προσδοκία. Ο κόσμος βρήκε διέξοδο, βρήκε την ευκαιρία που του προσφέρουν οι ορεινοί αγώνες για απόδραση από τα προβλήματά του, για επαφή με την φύση και –γιατί όχι- έναν διαφορετικό τρόπο ζωής, πιο υγιεινό.

Πως αλλιώς μπορεί κάποιος να δικαιολογήσει την απίστευτη άνοδο των συμμετοχών αθλητών σε ορεινούς αγώνες ή την εισροή νεοεισερχόμενων αθλητών στο άθλημα; Η οικονομική κρίση και οι δυσκολίες μετακίνησης των αθλητών σε μακρινές περιοχές, αφού τα κόστη μετακίνησης και διαμονής έχουν γίνει πια απαγορευτικά για τους περισσότερους, δημιούργησε ένα φαινόμενο που φέτος έκανε την διαφορά: την εμφάνιση αγώνων τοπικού χαρακτήρα που φέτος ξεπετάχθηκαν σαν τα μανιτάρια (βλ Corfu Mountain Trail, Tsaritsani Trail, Ορεινός Αγώνας Ν.Δίκτης, Υψάριο Μονοπάτι, Λύγγος κα). Αγώνες που απευθύνονται ως επί τω πλείστον στον τοπικό πληθυσμό του τόπου διεξαγωγής τους και θα αποτελέσουν τον «αιμοδότη» των αγώνων βουνού στο μέλλον. Θα αποτελέσουν την ραχοκοκαλιά των αγώνων στην χώρα μας και θα λειτουργήσουν σαν σκαλοπάτι, σαν «εισαγωγή» στον κόσμο του Ορεινού Τρεξίματος και των πιο δύσκολων αγώνων για αυτούς που θα θέλουν να το τολμήσουν.

Πως αλλιώς να δικαιολογήσει κανείς το απίστευτο νούμερο των 1.921 «νεοεισερχόμενων» αθλητών σε αγώνα βουνού (Πίνακας 3α);  Ή την αύξηση κατά 40% των αθλητών που συμμετείχαν σε έναν έστω αγώνα βουνού φέτος (Πίνακας 2); Μια άλλη παράμετρος που βοήθησε προς αυτή την κατεύθυνση ήταν η  από μέρους των διοργανωτών αγώνων έξυπνη κίνηση να εντάξουν στους μεγάλους αγώνες τους και αγώνες μικρότερων, εισαγωγικών αποστάσεων (βλ Farmakides και Elevoros Trail στην Οίτη, 10Κ και 25Κ στο Zagori Mountain Running, Άρμα Πάρνηθας 10Κ κα).

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να έχουμε φέτος τον απίστευτο αριθμό των 72 αγώνων, όπως μπορείτε να δείτε στον Πίνακα 1. Να επισημάνουμε εδώ ότι αναφερόμαστε μόνο σε αγώνες που έγιναν επί ελληνικού εδάφους. Αυτό ισχύει για όλη την Έκθεση εκτός από όπου αναφέρεται το αντίθετο. Στην στήλη «Αύξηση (%)» βλέπουμε ποσοστιαία την αύξηση των συμμετοχών σε σχέση με την αμέσως προηγούμενη χρονιά.

Ένα άλλο πολύ σημαντικό στοιχείο που εξετάζουμε κάθε χρονιά και που φέτος έχει μεγάλο ενδιαφέρον είναι οι μοναδικοί αθλητές. Εδώ δεν εξετάζουμε πόσες συμμετοχές έγιναν συνολικά σε αγώνες ορεινού τρεξίματος, αλλά πόσοι ήταν οι αθλητές που συμμετείχαν έστω σε έναν αγώνα βουνού την χρονιά που μας πέρασε. Βλέπουμε λοιπόν στον Πίνακα 2 το χαρακτηριστικό στοιχείο του 2012 που ήταν η κατακόρυφη αύξηση του αριθμού των αθλητών που έτρεξαν σε αγώνα βουνού που έφτασε ποσοστιαία στο 40% ! Σίγουρα απόρροια του γεγονότος της εμφάνισης πολλών νέων και μικρών αγώνων βουνού όπως αναφέραμε στον πρόλογό μας. Στην στήλη «Αύξηση (%)» βλέπουμε ποσοστιαία την αύξηση των μοναδικών αθλητών σε σχέση με την αμέσως προηγούμενη χρονιά.

Το πιο ελπιδοφόρο και εντυπωσιακό στοιχείο της χρονιάς που φεύγει είναι ο μεγάλος αριθμός των «νέων» αθλητών βουνού. Των αθλητών που έτρεξαν τον πρώτο τους βουνίσιο αγώνα το 2012. Συνολικά 1.921 αθλητές πήραν μια πρώτη γεύση από αγώνα βουνού, αριθμός εκπληκτικός αν μη τι άλλο. Ποσοστιαία σαν αύξηση αγγίζει τα επίπεδα του 2010, και έφτασε στο εντυπωσιακό 60%, ποσοστό που φαντάζει εξωπραγματικό ειδικά αν το συγκρίνουμε με το 6%, το ποσοστό αύξησης δηλαδή από το 2010 στο 2011! Πρόκειται βέβαια για φυσικό επακόλουθο του γεγονότος που έχουμε αναφέρει προηγουμένως και είναι το χαρακτηριστικό της χρονιάς που πέρασε, της εμφάνισης δηλαδή πολλών νέων και «περιφερειακών» αγώνων βουνού, αγώνων που έδωσαν την δυνατότητα σε πολύ κόσμο να δοκιμάσει τον πρώτο του αγώνα βουνού. Δείτε παρακάτω στον Πίνακα 3α καθώς και πιο παραστατικά στο Διάγραμμα 3α για να βγάλετε και εσείς τα συμπεράσματά σας.

Αναλύοντας περαιτέρω τα παραπάνω και ρίχνοντάς τα και συγκρίνοντάς τα όλα μαζί, βγαίνει ο Πίνακας 3β, ο οποίος μας δείχνει ότι περίπου 1 στους 4 φέτος ήταν «νέος αθλητής», φτάνοντας το ποσοστό των «νέων» επί των συμμετοχών στο 24%, ποσοστό μεγαλύτερο από κάθε άλλη χρονιά εξαιρουμένης βέβαια των ετών 2007 και 2008 που δεν μπορούν να αποτελέσουν απόλυτα συγκριτικά μεγέθη μιας και ειδικά τότε ήταν οι χρονιές έξαρσης των αγώνων βουνού.

Αν θέλουμε να αναλύσουμε επιπλέον τα πιο πάνω στοιχεία, τις μοναδικές συμμετοχές δηλαδή, αλλά και την εντυπωσιακή εισροή νέων αθλητών στον χώρο, μπορούμε να δούμε με ενδιαφέρον ένα άλλο στοιχείο. Την «προσήλωση» των αθλητών στο ορεινό τρέξιμο ή μάλλον για να το πούμε πιο εύστοχα και κατανοητά, πόσοι ήταν αυτοί που απλά έτρεξαν έναν αγώνα μέσα στην χρονιά και πόσοι ήταν οι «φανατικοί» με πάνω από 5 αγώνες; Ο Πίνακας 4 μας δίνει μια ξεκάθαρη εικόνα, οι περισσότεροι που έτρεξαν φέτος, και έτρεξαν για πρώτη φορά, έτρεξαν έναν μόνο αγώνα, για αυτό και το αυξημένο ποσοστό αυτών (60%) σε σχέση με προηγούμενες χρονιές. Παρακάτω στον Πίνακα 4 βλέπουμε την ποσοστιαία κατανομή των αθλητών και του πόσους αγώνες έτρεξαν μέσα στην χρονιά.

Η αύξηση της απόκλισης του αριθμού των αθλητών που έχουν τρέξει μόνο έναν αγώνα σε σχέση με τον αριθμό αθλητών που έχουν τρέξει περισσότερους φαίνεται πιο παραστατικά στο Διάγραμμα 4 παρακάτω.
 

Ας περάσουμε τώρα σε ένα διαφορετικό εύρημα που έχει να κάνει με την δυσκολία των αγώνων μέσα στην χρονιά αλλά και την απόδοση των αθλητών σε αυτούς (Πίνακας 5). Θα παρατηρήσουμε ότι παρότι ότι παρότι οι «μικροί» αγώνες έριξαν τον μέσο όρο των χιλιομέτρων/αγώνα, εντούτοις δεν φαίνεται ότι ήταν και πολύ εύκολοι! Ο Μέσος Δείκτης Ανάβασης (Υψομετρική Διαφορά / Απόσταση) έπεσε ελάχιστα σε σχέση με τον μέσο όρο των χιλιομέτρων φτάνοντας στο 54,1. Αυτό, σε συνδυασμό με την είσοδο πολλών νέων και άπειρων αθλητών ανέβασε τον μέσο όρο επίδοσης (μέσο pace) στο 10:00m/km. Εδώ να τονίσουμε ότι φέτος λαμβάνονται υπόψη μόνο οι τερματίσαντες και αυτό επηρέασε  τα νούμερα των επιδόσεων σε απόλυτο βαθμό σε σχέση με τις μελέτες των προηγούμενων χρόνων, η καταγραφή της τάσης (trend) όμως είναι αυτή που είναι σημαντική σε μια στατιστική μελέτη και αυτή έχει μείνει αναλλοίωτη.

Αναμφισβήτητα το 2012 ήταν η χρονιά των γυναικών! Κατάφεραν και ανέβασαν τα ποσοστά αγωνιστικής συμμετοχής τους σε διψήφιο νούμερο φέτος! Δείτε στον Πίνακα 6 την αύξηση της τάξης του 1,5% περίπου που θεωρείται συγκρινόμενη με προηγούμενες χρονιές αρκετά σημαντική. Οι μικροί αγώνες βοήθησαν σημαντικά ΚΑΙ σε αυτό το κομμάτι. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν ο Δευκαλίωνας 8Κ, ο Nestos Trail και ο Farmakides Trail στην Οίτη όπου είχαν ποσοστά γυναικείων συμμετοχών 42,1%, 38,6% και 35% αντίστοιχα!

Ο απίστευτα μεγάλος αριθμός αγώνων φέτος δεν θα μπορούσε παρά να ρίξει τον μέσο όρο των συμμετοχών ανά αγώνα (Πίνακας 7) αφού φέτος υπήρξαν και αρκετοί αγώνες με λιγότερες από 40 ή ακόμα και 30 συμμετοχές.

Η εμφάνιση πολλών μικρών χιλιομετρικά αγώνων έδειξε και την τάση της προτίμησης του κόσμου σε αυτούς όπως αποτυπώνεται με τον καλύτερο τρόπο στον Πίνακα 8. Ίσως  από την σημαντικότερα στατιστικά ευρήματα της χρονιάς που δείχνουν σε ποια κατεύθυνση θα πρέπει να κινηθούν οι διοργανωτές βουνού και τα επόμενα χρόνια, όπως άλλωστε έκαναν με περισσή επιτυχία και φέτος. Κατακόρυφη αύξηση της ζήτησης σε «μικρούς» αγώνες κάτω των 25 χιλιομέτρων καταδεικνύει η στατιστική μελέτη. Το 55% των φετινών συμμετοχών ήταν σε αγώνες κάτω των 25 χιλιομέτρων, μερίδιο που όμως θα δούμε ποσοστιαία «έκλεψαν» από τους αγώνες μέσης απόστασης. Οι αγώνες ultra εμφανίζονται σχετικά ανεβασμένοι σαν ποσοστό αλλά αρκετά δυναμωμένοι  αν το δούμε απόλυτα αριθμητικώς, λόγω βέβαια και του γεγονότος της πρώτης διεξαγωγής του Olympus Mythical Trail.

Δεν θα μπορούσε να φανεί καλύτερα η τάση της προτίμησης του κόσμου σε μικρούς αγώνες, από ότι δείχνει το Διάγραμμα 8

Η αύξηση της δημοφιλίας των αγώνων υπεραπόστασης βουνού μας είχε οδηγήσει πέρυσι στο να εξετάσουμε την αναλογία των αθλητών που έχουν τρέξει πάνω από έναν τέτοιο αγώνα σε ένα ημερολογιακό έτος. Εδώ να επισημάνουμε ότι κατ’ εξαίρεση και επειδή έχουν ιδιαίτερη σημασία, λαμβάνονται υπόψη και οι αγώνες του ultra εξωτερικού. Η πρώτη διεξαγωγή του Olympus Mythical Trail που ήρθε να συμπληρώσει τους δύο υπάρχοντες και ήδη καταξιωμένους αγώνες της Ροδόπης, έδωσε την ευκαιρία σε αρκετούς αθλητές να τρέξουν περισσότερους ultra αγώνες, κάτι που αποτυπώνεται στην –μικρή έστω- αύξηση της αναλογίας, κάτι που φαίνεται πιο παραστατικά στο Διάγραμμα 9.

Για πρώτη φορά φέτος, μιας και το στατιστικό δείγμα που έχουμε για τους ultra αγώνες βουνού είναι πια επαρκές, θα εξετάσουμε το ποσοστό εγκαταλείψεων σε αυτούς τους αγώνες. Θα δούμε ότι η εισαγωγή του ομολογουμένως δύσκολου και επίπονου Olympus Mythical Trail αλλά και σημαντική αύξηση της δυσκολίας του Virgin Forest Ultra Trail, οδήγησε σε σημαντική αύξηση του ποσοστού των εγκαταλείψεων της τάξης του 36,7% όπως δείχνει ο Πίνακας 10 και το αντίστοιχο Διάγραμμα.

Το συμπέρασμα που βγαίνει από την ανάλυση των δεδομένων του 2012, είναι ότι το ορεινό τρέξιμο στην Ελλάδα έχει αποκτήσει μια τεράστια δυναμική, φανατικούς φίλους και χρόνο με τον χρόνο αποκτά όλο και περισσότερους καινούργιους, τροφοδοτώντας έτσι τη «δεξαμενή» των αθλητών βουνού στην χώρα μας. Οι οικονομικές συγκυρίες σαφώς και επηρέασαν τον χώρο, αφού η ανάγκη οδήγησε στην δημιουργία περιφερειακών αγώνων βουνού, κάτι που σε δεύτερη ανάγνωση δείχνει ότι συνέβαλλε ανέλπιστα στη διάδοση του αθλήματος! Αυτό εξάλλου ήταν και ένα από τα σημαντικά ευρήματα της φετινής Έκθεσης του Advendure για το ορεινό τρέξιμο.

Το επόμενο βήμα που πρέπει να γίνει; Είδαμε ότι παρ’ όλες τις δύσκολες οικονομικοκοινωνικές συγκυρίες και το δυσοίωνο μέλλον το Ορεινό Τρέξιμο όχι μόνο βγήκε αλώβητο αλλά θεωρούμε ότι είναι ο ξεκάθαρος νικητής, το ποτάμι που δεν μπορεί να γυρίσει πίσω. Η κοινότητα έχει αρχίσει να ωριμάζει πια και ήρθε η ώρα για κάτι καινούριο. Το βάρος πρέπει να πέσει στην προσέλκυση νέων, εκκολαπτόμενων αθλητών, να δοθούν κίνητρα και ευκαιρίες να γνωρίσουν το βουνό έτσι ώστε να μιλάμε με σαφήνεια πια για την πρώτη γενιά των «εκ γενετής» Mountain runners.

Κλείνοντας την φετινή μας Ετήσια Έκθεση για το Ορεινό Τρέξιμο, θα θέλαμε να συγχαρούμε όλη την κοινότητα του ελληνικού mountain/trail running (αθλητές, εθελοντές, διοργανωτές και υποστηρικτές), γιατί πιστεύουμε ότι έτσι συμβάλλουν τόσο στη διάδοση υγειών ιδανικών σε εποχές επώδυνες για το σύνολο της κοινωνίας, όσο και στην συντήρηση μιας κινητικότητας της οικονομίας των τοπικών κοινωνιών, στοιχείο ζωτικής σημασίας για την επιβίωσή τους. Οι ενδείξεις για το 2013 είναι μάλλον αισιόδοξες, ενάντια στις γενικότερες αντιξοότητες και στις δυσκολίες οργανωτικής φύσης που προκαλεί η οικονομική συγκυρία. Μένει να αποδειχτεί ότι η τάση που καταδεικνύουν όλοι σχεδόν οι δείκτες της έκθεσης θα συνεχίσουν την πορεία προς τα πάνω.
 

Υγιές και ελπιδοφόρο το 2013 για όλους!  

* Ως αγώνας ορεινού τρεξίματος ορίζεται εκείνος που διεξάγεται σε πεδίο που χαρακτηρίζεται ως ορεινό, αποτελούμενο δηλαδή από μονοπάτια κυρίως, με τις ανάλογες ανηφορικές κλίσεις και ένα σημαντικό ποσό θετικής υψομετρικής διαφοράς. Για να χαρακτηριστεί ένας αγώνας σαν "Αγώνας Ορεινού Τρεξίματος" πρέπει να πληρεί και τις τρεις συνθήκες: α) ελάχιστο ποσοστό μονοπατιού 20%, β) μέγιστο ποσοστό ασφάλτου 20%, γ) ελάχιστο δείκτη ανάβασης 20%.